Nieważność umowy kredytu frankowego Banku Millenium z 2007 r. – nowy wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie

Dobra wiadomość dla Frankowiczów. Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił nieważność umowy kredytowej Banku Millenium z 2007 r., w której to umowie kredyt był indeksowany do franka szwajcarskiego. Chodzi o wyrok z dnia 29 października 2021 roku, sygn akt: XXVIII C 5929/21.

Interesujące jest, że Sąd nie oparł się na zarzucie abuzywności postanowień umownych, lecz na zarzucie nieważności umowy kredytowej w związku z naruszeniem swobody kontraktowej. Wyjaśnić warto, że ogólnie uważa się za dopuszczalne zawieranie umów o kredyt indeksowany do waluty obcej, lecz w tym przypadku Sąd dostrzegł sprzeczność postanowień umowy z naturą stosunku zobowiązaniowego oraz przekroczenie granic dozwolonej swobody umów. W szczególności sprzeczne z naturą umowy gospodarczej było pozostawienie w rękach jednej tylko strony (banku) możliwości dowolnej zmiany warunków umowy. Nie może być sytuacji, że bank ma możliwości dowolnego i nieograniczonego modyfikowania wysokości świadczenia, bo to prowadzi do naruszenia art. 353(1) Kodeksu cywilnego. W sprawie przeciwnik konsumenta podnosił, że konsument miał świadomość możliwości banku, jakie wynikały z umowy. Argument ten jednak słusznie uznano za chybiony, ponieważ świadomość strony, jej stosunek wolicjonalny są bez znaczenia z punktu widzenia skutków przekroczenia swobody kompetencyjnej związanej z zawieraniem umowy. W motywach wyroku wskazano też, że istotny był fakt, że umowa zawierana była nie w oparciu o indywidualne pertraktacje, ale w oparciu o wzorzec przygotowany przez bank. Wtedy bank niejako w sposób oczywisty jest zainteresowany w najkorzystniejszym dla siebie kształtowaniu masowo zawieranych umów, więc należy zachować szczególną ostrożność przy ocenie naruszenia granic kontraktowania w przypadku umów zawieranych masowo, w sposób adhezyjny. Sąd przyjął – kontynuując zresztą dotychczasową linię orzeczniczą – że strony nie były zainteresowane zawarciem innej umowy kredytowej, że nie zgodziłyby się na kredyt stricte złotowych z oprocentowaniem LIBOR. Kredyt był bowiem indeksowany do waluty obcej i oprocentowany według zmiennej strony procentowej z zastosowaniem topy referencyjnej LIBOR 3M (CHF). W konsekwencji uznał, że cała umowa kredytu jest nieważna, a skutkiem tego jest konieczność rozliczenia się stron w warunkach bezpodstawnego wzbogacenia – dlatego zasądził odpowiednie kwoty.
Wyrok należy ocenić pozytywnie. Cieszy, że sądy nie tylko dostrzegają problem klauzul abuzywnych, ale patrzą szerzej, wchodząc w kwestie rudymentarne dotyczące: zasad prawa cywilnego, natury stosunku zobowiązaniowego, równowagi stron stosunku prawnego.
W okolicznościach sprawy Sąd nie uwzględnił zarzutu przedawnienia roszczeń powoda, nawiązując do głośnej sprawy przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej w połączonych sprawach od C-776/19 do C-782/19 (dla zainteresowanych link do wyroku: Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE) Przypomnimy, że w tym wyroku Trybunał Sprawiedliwości UE potraktował jako przeszkodę w wykonaniu prawa unijnego – konkretnie chodzi o dyrektywę Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. UE. L. z 1993 r. Nr 95, str. 29 z późn. zm.) – taką regulację terminu przedawnienia przez państwo członkowskie UE, która była niezależna od kwestii świadomość konsumenta o prawach wynikających z dyrektywy 93/13/EWG bądź też możliwości powzięcia przez niego wiedzy o takowych prawach. Sąd oparł się na zarzucie bezwzględnej nieważności umowy w związku z naruszeniem art. 353(1) Kodeksu cywilnego, a nie na zarzucie klauzul abuzywnych, lecz ochronę konsumenta postawił na pierwszym miejscu. To dobry punkt widzenia.
W sprawie obeszło się bez opinii biegłych sądowych – i dobrze: w sprawie opinie te nie miały znaczenia. Omówiony wyrok nie jest prawomocny. Zobaczymy, czy będzie apelacja. W moim jednak przekonaniu wyrok nie zostanie zmieniony w drugiej instancji, bo wyrok odpowiada wypracowanej już linii orzeczniczej.

radca prawny dr hab. Tomasz Długosz
dlugosz@dlugosz.com.pl
te. 501 029 349